Het wisseltonige lid van de accordeonfamilie

Introductie tot de trekharmonica

• Fragment uit ‘Introductie tot de Trekharmonica’.

---

Wil je weten wat een trekharmonica nou onderscheidt van de accordeons die je meestal tegen komt? Na bijgaand filmpje weet je het. Daar zie je ook een greep uit de diverse landen en streken waar het instrument populair is.

• ‘Introductie tot de Trekharmonica’ - over de trekharmonica en waar je hem kunt vinden.

Overigens wordt over de naam van het instrument vaak een forse (verbale) strijd gevoerd. Veel spelers noemen het gewoon een ‘trekzak’, maar deze kreet wordt vaak ook in denigrerende vorm gebruikt: vooral als het Oosteuropese bedelaccordeonisten betreft.
De naam ‘accordeon’ schept snel verwarring: strikt genomen is de trekharmonica een type accordeon. In Vlaanderen is de naam ‘diatonische accordeon’ ingeburgerd, wat betekent dat alleen de standaardnoten do-re-mi-fa-so-la-si onder de knoppen zijn te vinden.

Twee tonen onder één knop.

Maar het meest karakteristieke is eigenlijk dat onder één knop twee tonen zitten: dat hangt ervan af of je duwt of trekt. Dat maakt een trekharmonica wat compacter dan de chromatische accordeon, die doorgaans kortweg ‘accordeon’ wordt genoemd.
De voorkeur zou wat mij betreft kunnen uitgaan naar de naam ‘wisseltonige accordeon’, maar die naam is nooit in zwang geraakt.

In het dagelijkse leven gebruik hou ik het dan ook bij volgende begrippen

• Accordeon: officieel ‘chromatische accordeon’ genoemd omdat dit instrument niet alleen de over de standaardtonen uit de toonladder beschikt, maar ook over de tussenliggende. Die onderscheidt zich echter vooral omdat onder één knop je bij duwen en trekken dezelfde toon hoort (Onno Kuipers heeft dat in bovenstaand filmpje helder uitgelegd).
• Trekharmonica: in België, en zuidelijker landen vaak ‘diatonische accordeon’ genoemd.

Een dansorkest onder de arm

De trekharmonika - officieel diatonische accordeon genoemd, maar ook wel plat als ‘trekzak’ aangeduid – is een typisch Westers volksmuziekinstrument. Het wordt veel bespeeld in landen of streken met een sterk cultureel bewustzijn, zoals Baskenland, Bretagne, Vlaanderen, Franstalig Canada, de Franstalige Missisipidelta, Ierland en Friesland.

> Meer